Ik ben drie dagen in Rome geweest voor de algemene vergadering van de European Blind Union. Naast de vergadering was er een infobeurs met stands van leveranciers van technologische hulpmiddelen maar ook een aantal Italiaanse organisaties die diensten aanbieden aan blinden en slechtzienden. Mijn taak was het interviewen van de standhouders voor de podcast van de European Blind Union. Ik had mijn handen vol met de interviews en vooral het bewerken van de opnames tot interviews van een vijftal minuten. Het resultaat hoor je in deze aflevering van de EBUAccessCast.

Ik winkelde graag online bij Collishop. Een recente update heeft de website helaas ontoegankelijk gemaakt. Ik vond een work around maar het zou toch beter zijn als hun webteam zich iets beter in toegankelijkheid zou verdiepen.

Favoriete webwinkel

• Goed aanbod, goede prijzen, uitgebreide beschrijvingen
• Standaard leveren ze de bestelling in een Colruyt-winkel. Ik vind dat een stuk handiger dan een koerier die speciaal voor mij moet rondrijden. Die komt gegarandeerd als ik niet thuis ben, waardoor ik het pakket alsnog ergens moet ophalen. Een Colruyt-winkel heeft ook veel ruimere openignsuren dan het postkantoor.
• Geen gedoe met online betalingen en ingewikkelde retourzendingen. Je rekent gewoon af in de winkel samen met je andere boodschappen. Als je zou besluiten dat je het pakket niet wil dan laat je het gewoon staan en het gaat retour, zonder angst of je je geld wel zal terugzien.

Ontoegankelijk geworden

Enkele weken geleden kreeg de website van de Collishop een update. Daarbij hebben ze helaas een absurd en bijzonder vervelend toegankelijkheidsprobleem gecreëerd. De website van een online winkel staat uiteraard vol met links naar producten. Die links hebben ze bij de Collishop “onzichtbaar” gemaakt voor iedereen die hulpmiddelen gebruikt om een website te bezoeken (vb. een schermuitleesprogramma voor blinden, dicteersoftware of gewoon iedereen die geen muis maar het toetsenbord gebruikt). De technische uitleg is dat al die links de attributen aria-hidden=true en tabindex=-1 hebben gekregen. Het eerste betekent dat die link niet langer bestaat voor al die hulpmiddelen; het tweede zorgt ervoor dat je met de tabtoets niet meer bij die link kan komen. Zonder toegang tot de producten, uiteraard geen online winkelen.

Op de homepage van Collishop staan de “best verkochte producten”. Met mijn schermuitleesprogramma weet ik alleen dat een product 168 reviews kreeg en 39 Euro kost. Om welk product het gaat, geen idee. En zo gaat het overal op de website.

Hierbij een oproep aan het webteam van de Collishop:

• Verwijder de attributen aria-hidden=true en tabindex=-1 van alle links naar producten.
• Bij een volgende update: als je nog eens nieuwe codes toevoegt, zorg dan dat je begrijpt wat ze doen.

Work around

Het is behoorlijk frustrerend dat een website door 1 verkeerd attribuut onbruikbaar wordt voor mijn schermuitleesprogramma (en dus voor mij als gebruiker). Ik zou willen dat mijn browser verkeerde aria-attributen negeert. Dat blijkt wel te kunnen, maar dan moet je als gebruiker met scripts aan de slag.

Voor dit specifieke probleem van aria-hidden vond ik wel een eenvoudiger methode. Blijkbaar is er nog iemand met dezelfde frustratie en die heeft een zogenaamde bookmarklet gemaakt. Die verwijdert alle aria-hidden attributen uit een webpagina. De Remove aria-hidden Bookmarklet voeg je toe aan de favorieten van je browser. Dan ga je naar de problematische website en dan ga je naar de favorieten van je browser en activeert daar de bookmarklet. Het resultaat op de homepage van de Collishop is dat er 163 aria-hidden attributen worden verwijderd. En nu kan ik weer zien welke producten daar te koop zijn. Je moet die bookmarklet wel telkens activeren op elke pagina van de website.

Ik heb het probleem met de website gemeld aan de klantendienst van de Collishop op 16 augustus. Tot nu toe geen verbetering te merken.

Van 30 september tot 2 oktober was er in The Egg in Brussel een groot internationaal congres over toegankelijk toerisme: Destinations for All. Dit was de tweede editie na Québec in 2014. Zo interessant en zo dichtbij, dat wilde ik niet missen. Van mijn werkgever kreeg ik er de tijd voor en de Leuvense adviesraad betaalde mijn ticket.

De openingsceremonie en welkomreceptie op zondagavond moest ik helaas missen omdat Astrid ziek was en Loredana naar de opera. Carmen was ook ontgoocheld dat het babysitten niet door kon gaan.

Als lid van het programmacomité van het congres mocht ik een sessie kiezen om te modereren: Accessibility Tools was een voor de hand liggende optie. Het was een gevarieerde sessie over audiodescriptie, klare taal, een tablet die doven in musea informatie geeft in gebarentaal en een uiteenzetting oover het Woonlabo in Hasselt. Door ziekte van de laatste spreker was het prof. Hubert Froyen die haar verving. Heel leuk om hem nog eens terug te zien en te mogen aankondigen.

Het congres was interessant maar heel divers: allerlei steden, regio’s, landen, attracties zetten hun inspanningen rond toegankelijkheid in de kijker. Het is fantastisch om al die initiatieven te zien. Toegankelijk toerisme is wel veelomvattend en niet iedereen verstaat hetzelfde onder een Destination for All. Zo vroeg ik aan de mevrouw van Fully Accessible Barbados naar de voorzieningen om je over het eiland te verplaatsen. Ze antwoordde dat er geen openbaar vervoer bestaat, dus zal ik mij helaas niet zelfstandig naar die toegankelijke attracties, restaurants en stranden kunnen begeven.

Er blijken heel wat initiatieven te zijn om toegankelijke hotels, attracties enz. op te lijsten, maar iedereen gebruikt andere criteria en elke regio lijkt zijn eigen database of website te hebben. Iedereen vindt het moeilijk de doelgroep te bereiken en de doelgroep vind het moeilijk om relevante, actuele en objectieve informatie te vinden.

Ik heb in elk geval veel inspiratie opgedaan voor toekomstige reizen en jullie kunnen dat ook doen met de proceedings van het congres. Maar dat blijft een te omslachtige manier om al die fantastische nietiatieven te leren kennen. Daarom was ik heel blij in de laatste sessie Martin Heng, die ik van Twitter ken, te ontmoeten. Hij is rolstoelgebruiker en werkt voor Lonely Planet. Zij publiceren een gratis e-book met honderden referenties rond toegankelijk reizen. Het boek is beschikbaar in
de boekwinkel van Lonely Planet.

Vandaag naar Den Haag, om te spreken op het seminarie Usability & Accessibility: Let’s include all!

Vroeg opstaan om de trein van kwart voor zeven naar Mechelen te nemen. Die geeft aansluiting op een rechtstreekse trein naar Den Haag en dat is niet elk uur het geval. De reis liep goed en gelukkig kwam rail catering langs zodat ik een paar gevulde koeken kon inslaan. Van station Den Haag Hollandspoor met de tram naar het Vredespaleis. Daar was geen file aan de veiligheidscontrole dus hadden we nog net de tijd voor een kop koffie voordat we om half elf in de zaal moesten zitten voor staatssecretaris Knops.

Een verslag van de dag is beschikbaar. Deze aanwezige had een van de hoofdboodschappen alvast begrepen:

"If you have only 5 minutes, make the keyboard test" @simonsbart from @anysurfer_fr at #logiusseminar2018 pic.twitter.com/BjmpI7rhsE

— BénédicteRoullier(@roullierb) 4 oktober 2018

Zelf vond ik de presentatie van iemand van gov.uk het meest interessant. 2000 bestaande websites zijn opgegaan in die ene overheidswebsite. 99% van de opgevraagde inhoud staat voor 1% van de totale inhoud. De 99% overige inhoud wordt dus slechts bekeken door 1% van de bezoekers. Ze maken er een erezaak van om in de hoofdinhoud geen PDF-documenten te publiceren.

Na het seminarie kregen we nog een korte rondleiding in het Vredespaleis, een borrel en een blik stroopwafels. De tram had wat vertraging dus geen tijd om eten te kopen op het station want de trein naar Brussel stond vertrekkensklaar. Rail catering had geen broodjes maar wel notenmix in de aanbieding. Zijn Heineken heb ik afgeslagen en ook de fles wijn sprekersvergoeding heb ik maar in mijn tas laten zitten.

De Braille-autoriteit is vorig jaar opgericht om de braillestandaarden voor het Nederlands taalgebied te verzamelen, te verbeteren en erop toe te zien dat ze worden toegepast. Een van de convenanthouders in de braille-autoriteit is de Taalunie. Voor hun Taalunie-bericht hebben ze mij geïnterviewd als lid van het besluitvormend comité van de Braille-autoriteit: een nieuwe standaard voor braille

In oktober vindt in Brussel de tweede editie plaats van het internationale congres Destinations for All. Toegankelijkheid en reizen, dat is natuurlijk spek naar mijn bek. Ik was dan ook aangenaam verrast met de uitnodiging van Vincent Snoeck voor het programmacomité van het congres.

We kregen een twintigtal voorstellen van sprekers om te beoordelen. Het is niet altijd eenvoudig om in te schatten of iemand die een mooi abstract schrijft ook een onderhoudend spreker zal zijn. Het was een boeiende en leuke opdracht, die ik zeker vaker wil doen.

Ik krijg al zin in het congres en ben benieuwd naar het programma dat ze zullen samenstellen.

Begin juli ging ik naar Gent voor een interview over e-inclusie. Dat is een thema met heel veel aspecten. Gelukkig was er ruimte om het over toegankelijkheid te hebben.

Digitalisering biedt enorme kansen voor mensen met een handicap; daarom is digitale toegankelijkheid een essentiële voorwaarde om van e-inclusie te kunnen spreken!

Het interview is nu gepubliceerd op de website van e-inclusie. Heel dynamisch is het filmpje helaas niet geworden. Ze hadden wat mij betreft ook wel wat meer mogen knippen.

Het was een mooie gelegenheid om nog eens aan de slag te gaan met het ondertitelen in Youtube. De beste methode is:

• Download het bestand met de automatisch gegenereerde ondertitels
• Verwijder alle tijdcodes en corrigeer de tekst zodat hij overeenkomt met de gesproken tekst
• Upload het bestand en laat Youtube opnieuw de synchronisatie uitvoeren
• Meer details in het artikel YouTube maakt ondertitelen gemakkelijker

Hier volgt de tekstversie die bij het filmpje hoort:

Wij focussen ons bij AnySurfer op de doelgroep mensen met een handicap. Ik ben zelf ook blind. Inclusie betekent dat je gewoon kan meedoen met alles: alle leuke dingen en alle minder leuke dingen in de maatschappij.

De maatschappij wordt digitaler, dus e-inclusie is cruciaal. Er zijn zaken die we binnenkort verplicht gaan moeten doen op digitale manier. Mensen met een handicap zijn doorgaans ook heel geïnteresseerd in technologie en digitalisering omdat het hen heel veel helpt om zelfstandiger te zijn. Maar dan is wel de voorwaarde dat, bij het ontwikkelen van die digitale toepassingen, dat er rekening wordt gehouden met toegankelijkheid. Dat men niet vergeet dat er mensen zijn die op een andere manier hun computer, tablet of smartphone hanteren om inclusief te zijn.

Het helpt enorm als je toegankelijkheid (dus bruikbaarheid voor iedereen) meeneemt bij het ontwerp van je toepassing, je website, je software, je applicatie. Als je het achteraf doet, dan kan het ook, maar is het vaak veel meer werk. En minder leuk werk! Dat is eigenlijk een negatieve benadering. Je gaat iets bouwen en je krijgt commentaar “ik vind het jammer dat ik deze toepassing niet of niet makkelijk kan gebruiken. Kan je daar iets aan doen?” Dat is dus een negatief verhaal.

Je kan dat voorkomen door, tijdens de ontwikkeling, tijdens het ontwerp, tijdens de bouw, al aan toegankelijkheid te denken. Voor jezelf is het interessant dat je meer mensen bereikt met je product. Dat je die negatieve feedback achteraf vermijdt. Dat je ook veel aanpassingskosten achteraf vermijdt. Er is een uitspraak van iemand die zegt: “Toegankelijkheid is niet de kers op de taart” (die voeg je achteraf toe; dat is het dus niet) “Toegankelijkheid zijn eigenlijk de eieren van de taart/van de cake” Als je eieren niet in het begin toevoegt, maar achteraf erover gooit, dan wordt het heel moeilijk om daarmee nog een lekkere cake te maken. En zo is het eigenlijk ook met digitale toegankelijkheid. Als je het van bij de start mee opneemt dan is het eenvoudiger, goedkoper en aangenamer, zowel voor de bouwer als voor degenen die het zal gebruiken.

Ik ben Bart Simons. Ik werk voor AnySurfer. Dat is een Belgisch project dat toegankelijkheid van alles wat digitaal is, onder de aandacht brengt van iedereen die het horen wil: van ontwerpers tot ontwikkelaars, tot programmeurs van digitale toepassingen. We vinden het belangrijk dat toegankelijkheid zo vroeg mogelijk bekend is bij deze doelgroep. We beginnen eigenlijk al met opleiding: in het onderwijs proberen we een gastcollege te geven en proberen we de docenten de kennis mee te geven dat een product, website of applicatie Door verschillende mensen zal worden gebruikt, dat mensen daarvoor soms over bepaalde hulpmiddelen beschikken en hoe je daar als ontwikkelaar rekening mee kan houden. Want als het niet in de opleiding zit, dan is het heel moeilijk om mensen achteraf nog die kennis bij te brengen. Dat is een eerste stap. Wat we bij AnySurfer doen, is proberen zo goed mogelijk samen te werken met hogescholen en universiteiten die mensen opleiden tot ontwikkelaars.

Een tweede doelgroep waar we mee werken, zijn de developers zelf En de bedrijven die websites of apps ontwikkelen. Als zij de kennis hebben en de ervaring om een toegankelijke website of een toegankelijke app te bouwen, dan hebben ze minder technisch advies nodig. Dan kan alles ook vlotter verlopen. Uiteindelijk hopen we als toegankelijkheidsproject op de heel lange termijn overbodig te zijn. Als de kennis voldoende verspreid is bij de technische partners en ook bij de mensen die het ontwerp van de applicaties en de websites doen.

Dat lukt natuurlijk niet altijd en er zijn websites en apps die uiteindelijk worden gebouwd door iemand die misschien niet de opleiding heeft gehad of iemand die in zijn bedrijf nog niet de ervaring heeft. Dat is niet erg, dat is ook geen kwestie van slechte wil maar ook die mensen willen of krijgen soms de opdracht om een toegankelijke site te bouwen. Dus daar wil AnySurfer uiteraard ook heel graag bij helpen. Ook liefst tijdens de ontwikkeling; niet achteraf.

We kijken dan mee naar de templates of zelfs al naar de grafisch ontwerpen. Dan kunnen we al wijzen op iets waar je misschien op moet letten, zoals contrast. Of we zien dat er een zoekformulier is maar de zoekknop lijkt er niet te zijn. Of heb je eraan gedacht dat je hamburger-icoon op je responsive website dat daar een duidelijke tekst aan gekoppeld is, en zo verder. We kunnen tijdens de bouw al heel veel begeleiden en problemen voorkomen zodat, bij het opleveren van de website of de app, er eigenlijk geen of nauwelijks nog toegankelijkheidsproblemen in zitten en dat mensen een goede ervaring hebben op de website of met de app of ze nu wel of geen handicap hebben.

Dus, samengevat Doen we vooral aan sensibilisering van studenten, van docenten, van bedrijven. We geven ook opleiding zodat iedereen op zijn niveau de kennis kan verzamelen. Het kan gaan over toegankelijkheid van Word-documenten. Het kan gaan over een redacteursopleiding: van ik maak geen technische inhoud van de website, ik maak geen formulieren of applicaties maar ik schrijf wel teksten die ik elke dag in de website zet. Er zijn dan een aantal zaken die je helpen om die teksten dan zo toegankelijk mogelijk op die website te zetten. Dus dat kan ook een module zijn.

We zitten in het onderdeel “Basisreflex”. Ik denk dat iedereen die iets ontwikkelt graag heeft dat zoveel mogelijk mensen er gebruik van kunnen maken. Als ik een bibliotheek ben, en ik maak een nieuw uitleensysteem voor mensen om materialen te ontlenen, dan willen we eigenlijk dat iedereen dat gebruikt. Het is vaak een digitaal systeem. Om dat te kunnen doen is het belangrijk dat we de toegankelijkheid van bij de start van het project meenemen. Of als we een bestaand product aankopen, moeten we bij de selectie van de leverancier toegankelijkheid als 1 van de criteria opnemen bij de aankoop of de beslissing om voor een bepaald product te gaan kiezen. Heb je die basisreflex van toegankelijkheid niet, dan hebben we het verhaal van daarstraks dat je achteraf gaat moeten aanpassingen doen wat vaak heel lastig zal zijn. Zeker als het een product is dat niet ontwikkeld is voor toegankelijkheid. Dan ga je dus heel veel reacties krijgen van mensen: “je hebt hier een mooi nieuw systeem gebouwd, maar ja, ik ben wat ouder, ik zie niet zo goed op dat scherm. Kan je die knoppen niet wat groter maken?” Als je dat van bij het begin had geweten, dan was het geen probleem. Maar nu ga je terug moeten gaan naar de designer. Die gaat andere knoppen maken, maar dan past het niet meer op je scherm. Je lay-out gaat moeten veranderen en zo voort. Dat is dus een heel negatieve aanpak. Als je wil dat iedereen je website, applicatie of toepassing zal kunnen gebruiken, is het echt belangrijk om van bij het begin met die diversiteit rekening te houden. Even informeren wie zijn mijn doelgroep?

Het wordt vaak vergeten dat ook mensen die wat ouder zijn en mensen die een handicap hebben, ook de mogelijkheid hebben om met computers te werken, met tablets en met smartphones. Zij hebben ook heel vaak extra motivatie om dat te doen. Ik ben nu blind, en wat voor mij het meest ontoegankelijk is, is een formulier dat ik op papier moet invullen En dat is niet alleen voor mij het geval. Er zijn ook mensen die omwille van een andere handicap niet met de hand kunnen schrijven. Dat is ook een toegankelijkheidsprobleem met een papieren formulier. Er is eigenlijk geen manier om een papieren formulier toegankelijk te maken voor blinden of mensen met de motorische beperking. De enige oplossing is dat je er iemand naast zet die jou helpt om de zaken in jouw plaats in te vullen. Maar dat is juist niet wat inclusie is. Inclusie is nu net dat we het zelf willen kunnen doen op een haalbare manier.

En daarvoor is de digitalisering een fantastische stap! Want een papieren formulier was dus niet toegankelijk maar als we datzelfde formulier op de website zouden zetten en we hebben aan toegankelijkheid gedacht, dan hebben we inclusie! Dan kan ik als gebruiker nog steeds kiezen voor het papieren formulier (er zullen altijd mensen zijn die dat liever hebben) maar de mensen voor wie het papieren formulier niet bruikbaar was, hebben nu de keuze om het online te gaan invullen, met de hulpmiddelen en de kennis die ze daarvoor te beschikking hebben.

Digitalisering biedt enorme kansen voor mensen met een handicap; daarom is digitale toegankelijkheid een essentiële voorwaarde om van e-inclusie te kunnen spreken!

Ik was het eigenlijk al vergeten. Kort na nieuwjaar ben ik geïnterviewd voor het Prosperity4All project. Het was een vlot gesprek, de persoon was goed voorbereid en had heel snel haar voorstel klaar dat ik mocht nalezen.

Vandaag krijg ik ineens een e-mail met de melding dat het gepubliceerd is, met de titel Let’s bring the Internet to its full potential: put apps on microwaves.

We zijn met de bus vanuit Valletta aangekomen in Cirkewwa. Terwijl we in de rij staan om kaartjes te kopen voor de veerboot naar Gozo, het zustereiland van Malta, is er gratis draadloos internet. Daar zie ik het mailtje met de boodschap dat mijn kandidatuur is aanvaard voor de expertgroep die de Europese Commissie zal helpen om de Web Accessibility Directive te implementeren. Bovendien ken ik de meeste andere leden die voor de expertgroep zijn gekozen, dus dat wordt een interessante en aangename samenwerking. Eerste vergadering binnen twee weken in Luxemburg.

Natuurlijk waren er de verjaardagswensen via allerlei sociale media, maar het mooiste cadeau was vandaag toch dat mailtje uit Zweden: een uitnodiging om de Funka Accessibility Days bij te wonen in Stockholm begin april. Twee jaar geleden was ik er ook en dat was een mooie ervaring. De conferentie is prima georganiseerd, heeft goede sprekers en er is op toegankelijkheidsgebied aan alles gedacht.
Even wat prijzen van vlucht en overnachting opzoeken en dan zal ik hen hopelijk snel kunnen melden dat ik van de partij zal zijn.